ภัยพิบัติจากแผ่นดินไหว

        ปัจจุบันนักวิทยาศาสตร์ยังไม่สามารถทำนายเวลา สถานที่ และความรุนแรงของแผ่นดินไหวที่จะเกิดขึ้นในอนาคตได้ ดังนั้น จึงควรศึกษา เรียนรู้ เพื่อให้เข้าใจถึงกระบวนการเกิดของแผ่นดินไหวที่แท้จริง เพื่อเป็นแนวทางในการลดความเสียหายที่เกิดขึ้น

สาเหตุของการเกิดแผ่นดินไหว

        1. การเกิดตามธรรมชาติ อันเนื่องมาจากการเคลื่อนที่ของแผ่นเปลือกโลก หรือการระเบิดของภูเขาไฟ                                                                                                                                                      2. การกระทำของมนุษย์ เช่น การทดลองอาวุธนิวเคลียร์ อาจส่งผล กระทบได้เช่นกัน แต่ก็ยังถือว่าส่งผล  กระทบน้อยมากเมื่อเทียบกับสาเหตุทางธรรมชาติแผ่นดินไหวมักเกิดขึ้นในบริเวณรอยต่อของแผ่นเปลือกโลก   (แผ่นธรณี) เนื่องจากเป็นบริเวณที่เกิดกระบวนการธรณีแปรสัณฐาน 3 ลักษณะ คือ

• แผ่นธรณีเคลื่อนที่ออกจากกัน เช่น บริเวณกลางมหาสมุทรแอตแลนติก
• แผ่นธรณีเคลื่อนที่เข้าหากัน เช่น สันเขาใต้สมุทรใกล้เกาะสุมาตรา ทำให้เกิดสึนามิในประเทศไทยและเกาะฮอนชู ประเทศญี่ปุ่น
• แผ่นธรณีเคลื่อนที่ผ่านกัน เช่น รอยเลื่อนซานแอนเดรียส์ที่ทำลายเมืองซานฟรานซิสโก ประเทศสหรัฐอเมริกา

        แผ่นดินไหวที่เกิดขึ้นบนโลกส่วนใหญ่จะเกิดบ่อยในบริเวณที่มีการเคลื่อนที่ของแผ่นธรณีทั้ง 3 แบบ บริเวณแนวรอยต่อของแผ่นเปลือกโลก แต่ส่วนมากจะเกิดตามแนวชนกันของเปลือกโลกรอบมหาสมุทรแปซิฟิก เรียกแนวนี้ว่า แนววงแหวนแห่งไฟ (Ring of fire) ซึ่งรอยต่อของแผ่นเปลือกโลกบริเวณนี้จะเกิดแผ่นดินไหวและภูเขาไฟระเบิดบ่อยครั้ง

    การเคลื่อนที่ของแผ่นธรณีทั้ง 3 แบบ จะทำให้เกิดแนวระนาบรอยเลื่อน ซึ่งเป็นสาเหตุของการเกิดแผ่นดินไหว ถ้าระนาบรอยเลื่อนยังคงมีการเคลื่อนที่ จะเรียกว่า “รอยเลื่อนมีพลัง (active fault zone)” เราสามารถแบ่งประเภทของรอยเลื่อนได้เป็น 3 กลุ่ม ดังนี้

        แผ่นดินไหว เป็นปรากฏการณ์ธรรมชาติที่เกิดขึ้นเนื่องจากการเคลื่อนตัวของชั้น หินในเปลือกโลก เมื่อชั้นหินกระทบกันทำเกิดคลื่นไหวสะเทือน (Seismic waves) เราเรียกจุดกำเนิดของคลื่นไหวสะเทือนว่า "ศูนย์เกิดแผ่นดินไหว" (Focus) และเรียกตำแหน่งบนผิวโลกที่อยู่เหนือจุดกำเนิดของคลื่นแผ่นดินไหวว่า "จุดเหนือศูนย์เกิดแผ่นดินไหว" (Epicenter) ซึ่งมักจะใช้อ้างอิงด้วยพิกัดละติจูด / ลองจิจูด เมื่อเกิดแผ่นดินไหวจะเกิดคลื่นไหวสะเทือน 2 แบบ คือ คลื่นในตัวกลางและคลื่นพื้นผิว

การระวังภัยจากแผ่นดินไหว

1. มีสติ อย่าตกใจ และคิดถึงวิธีการที่จะทำให้ปลอดภัย
2. ถ้าอยู่ในอาคารให้ระวังของที่อยู่สูงตกใส่ ให้รีบออกจากประตูหน้าต่าง กระจก โดยให้หลบอยู่ใต้โต๊ะ ใต้เตียงหรือหาที่กำบังศีรษะ และจับสิ่งกำบังไว้ให้แน่น
3. ถ้าอยู่ในอาคารสูงห้ามใช้ลิฟต์เด็ดขาด
4. ถ้าอยู่นอกอาคารให้รีบหนีออกจากอาคารสูง ถ้าอยู่ในรถให้หยุดรถในสถานที่โล่งหรือสถานที่คิดว่าปลอดภัยที่สุด