การใช้เหตุผลและการแสดงทรรศนะ
แบบฝึกหัด
EASY
การใช้เหตุผลและการแสดงทรรศนะ (ชุดที่ ๑)
MEDIUM
การใช้เหตุผลและการแสดงทรรศนะ (ชุดที่ ๒)
HARD
การใช้เหตุผลและการแสดงทรรศนะ (ชุดที่ ๓)
เนื้อหา
เหตุผล
เหตุผล คือ หลักการทั่วไป กฎเกณฑ์ หรือข้อเท็จจริง ซึ่งแบ่งออกเป็น ๒ ส่วน ได้แก่
๑) “เหตุ” คือ สาเหตุ มูลเหตุ
๒) “ผล” คือ ผลลัพธ์ที่เกิดขึ้นจาก “เหตุ”
โครงสร้างการแสดงเหตุผล
โครงสร้างการแสดงเหตุผลหรือใช้เหตุผล ประกอบด้วย ๒ ส่วน
๑) ข้อสนับสนุน คือ เหตุ มักมีคำว่า “เพราะ” นำหน้าข้อความ
๒) ข้อสรุป คือ ผล มักมีคำว่า “จึง” นำหน้าข้อความ
ตัวอย่าง
เพราะฝนตกติดต่อกันหลายวัน (ข้อสนับสนุน = เหตุ) น้ำจึงท่วมกรุงเทพฯ (ข้อสรุป = ผล)
รูปแบบการใช้เหตุผล
เพราะฝนตกติดต่อกันหลายวัน (เหตุ)
น้ำจึงท่วมกรุงเทพฯ (ผล)
น้ำจึงท่วมกรุงเทพฯ (ผล)
น้ำท่วมกรุงเทพฯ (ผล)
เพราะฝนตกติดต่อกันหลายวัน (เหตุ)
การอนุมาน
คือ การคาดคะเนหรือให้ข้อสรุปจากเหตุที่มีอยู่ เป็นวิธีการแสดงเหตุผลอย่างหนึ่ง ซึ่งมีอยู่ ๒ วิธี ดังนี้
๑) การอนุมานด้วยวิธีนิรนัย
วิธีนี้ ส่วนที่เป็นข้อสรุปต้องเป็นเช่นนั้นเสมอไป (เพราะเป็นความจริง)
ตัวอย่าง
ความตายเป็นเรื่องธรรมดาของสรรพสัตว์ (เหตุ)
ทุกคนจึงไม่อาจหนีพ้น (ข้อสรุป)
๒) การอนุมานด้วยวิธีอุปนัย
วิธีนี้ ส่วนที่เป็นข้อสรุปไม่จำเป็นต้องเป็นเช่นนั้นเสมอไป
ตัวอย่าง
เมื่อวานฝนตกหนักจนน้ำท่วม (เหตุ)
วันนี้น้ำก็คงท่วมอีก (ข้อสรุป)
ข้อควรระวังเรื่องการอนุมาน
๑. สาเหตุที่ทำให้อนุมานด้วยวิธีอุปนัยผิด คือ
- ตัวอย่างที่ยกมาไม่ใช่ตัวแทนของตัวอย่างทั้งหมด เช่น
สมศรี เป็น ผู้หญิง สมฤดี เป็น ผู้หญิง
สรุป คือ คนที่มี "สม" ขึ้นต้นชื่อเป็นผู้หญิง แต่จริง ๆ มี สมปอง สมชาย สมศักดิ์ ที่เป็นชื่อผู้ชาย - เหตุการณ์ที่ยกมาอาจไม่เกิดซ้ำหรือไม่สามารถสรุปได้แน่นอน เช่น
ทุกวันที่ 15 ฝนตก (ตามสถิติ) ดังนั้น วันที่ 15 เดือนหน้า ฝนจะตก
๒. สาเหตุที่ทำให้อนุมานด้วยวิธีนิรนัยผิด คือ
- ข้อสรุปนั้นไม่สามารถอธิบายเหตุการณ์หรือตัวอย่างได้ทั้งหมด เช่น
ทฤษฎี : เหล็กต้องจมน้ำ
แต่ เรือบรรทุกสินค้าทำจากเหล็ก = ลอยน้ำ - ตัวอย่างหรือเหตุการณ์นั้นเป็นข้อยกเว้น เช่น
กาทุกตัวมีสีดำ แต่อาจมีกาบางตัวที่เป็นสีขาว
การแสดงทรรศนะ
ทรรศนะ คือ ความคิดเห็นที่ประกอบด้วยเหตุผล เมื่อมีการแสดงทรรศนะมักปรากฏคำแสดงทรรศนะร่วมด้วย เช่น ควร น่าจะ ต้อง ฯลฯ
โครงสร้างของการแสดงทรรศนะ
โครงสร้างของการแสดงทรรศนะ โดยทั่วไปมี ๓ ส่วน ได้แก่
๑) ที่มา คือ ประเด็นที่นำไปสู่การแสดงข้อสนับสนุนและข้อสรุป
๒) ข้อสนับสนุน คือ เหตุ มักมีคำว่า “เพราะ” นำหน้าข้อความ
๓) ข้อสรุป คือ ผล มักมีคำว่า “จึง” นำหน้าข้อความ
ประเภทของทรรศนะ
๑) ทรรศนะเชิงข้อเท็จจริง = แสดงข้อเท็จจริงต่าง ๆ
๒) ทรรศนะเชิงคุณค่า = ประเมินคุณค่าของสิ่งต่าง ๆ เช่น ดีหรือไม่ดีอย่างไร
๓) ทรรศนะเชิงนโยบาย = นำเสนอสิ่งที่ควรเปลี่ยนแปลง
วิธีการแสดงทรรศนะ
ภาษาที่ใช้ในการแสดงทรรศนะนั้น จะต้องใช้ถ้อยคำกระชับ ให้คำที่มีความหมายชัดเจน การเรียงลำดับต้องไม่สับสน วกวน และต้องใช้ภาษาให้ถูกต้องกับระดับการสื่อสาร
ตัวอย่าง
การใช้ภาษาของเด็กไทยในปัจจุบัน คาดว่าในอนาคตต่อไปอาจทำให้ภาษามีการเปลี่ยนแปลง สังเกตได้จากการใช้สื่อออนไลน์ที่มีมากขึ้น มีการที่เขียนคำที่ผิดไปจากเดิมเพื่อแสดงความรู้สึก หรือเพื่อการสื่อสารที่รวดเร็วอย่างคำว่า "น่ารำคาญ" เป็น "น่ามคาญ" หรือ "ตัวเอง" เป็น "เตง" ซึ่งลักษณะเช่นนี้ ผู้เขียนเกรงว่าต่อไปอาจจะทำให้เด็กไทยคุ้นชินกับคำเหล่านี้