การเขียนสูตร และเรียกชื่อสารประกอบไอออนิก

1. การเขียนสูตรสารประกอบไอออนิก

โดยประจุของไอออนของธาตุหมู่หลักเป็นบวกตามจำนวนอิเล็กตรอนของไอออนเป็นไปตามกฎออกเตต

เช่น

• ธาตุโซเดียม (Na) เป็นธาตุหมู่ IA เมื่อเกิดเป็นไอออนบวกจะมีประจุเป็น +1
• ธาตุแคลเซียม (Ca) เป็นธาตุหมู่ IIA เมื่อเกิดเป็นไอออนบวกจะมีประจุเป็น +2 
• ธาตุคลอรีนซึ่งเป็นธาตุหมู่ VIIA เมื่อเกิดเป็นไอออนลบจะมีประจุเป็น -2
• ธาตุไนโตรเจนซึ่งเป็นธาตุหมู่ VA เมื่อเกิดเป็นไอออนลบจะมีประจุเป็น -3

โดยจะเขียนสัญลักษณ์ของธาตุที่เป็นไอออนบวกไว้ข้างหน้าตามด้วยไอออนลบและแสดงอัตราส่วนอย่างต่ำของไอออนที่เป็นองค์ประกอบโดยเขียนเลขอารบิกห้อยท้ายไอออนนั้น ทั้งนี้ในกรณีที่เป็นจำนวนไอออนเป็น 1 ไม่ต้องเขียน

เช่น

สารประกอบไอออนิกที่เกิดจากแคลเซียมไอออน (Ca²⁺) กับฟลูออไรด์ไอออน (F^-) มีอัตราส่วนประจุของ Ca²⁺ ต่อ F^- เป็น 1:2 ดังนั้น สูตรของสารประกอบเป็น CaF₂

ตัวอย่าง

การเขียนสูตรสารปะกอบไอออนิกดังแสดงในรูป ซึ่งใช้ค่าของประจุบวกไปเขียนไว้ทางด้านล่างขวาของอนุภาคที่เป็นไอออนลบและใช้ค่าประจุลบไปเขียนไว้ทางด้านล่างขวาของอนุภาคที่เป็นไอออนบวก

ในกรณี ไอออนบางชนิดที่เกิดจากกลุ่มอะตอม การเขียนสูตรสารประกอบจะใช้หลักการเดียวกับไอออนบวกและไอออนลบที่เกิดจากธาตุ

เช่น

สูตรสารประกอบไอออนิกที่เกิดจากแอมโมเนียมไอออน (NH₄⁺) กับซัลเฟตไออน (SO₄^2-) มีอัตราส่วนประจุของประจุ NH₄⁺ ต่อ SO₄^2- เป็น 1 ต่อ 2 ซึ่งเมื่อทำให้ผลรวมของประจุเป็นศูนย์ จะได้อัตราส่วนอย่างต่ำของจำนวน NH₄⁺ ต่อ SO₄^2- เป็น 2:1 ดังนั้น สูตรสารประกอบเป็น (NH₄)₂SO₄

ดังแสดงในรูป

2. การเรียกชื่อสารประกอบไอออนิก

โดยมีรายละเอียดดังนี้

ไอออนบวก

เรียกตามชื่อธาตุแล้วลงท้ายด้วยคำว่า ไอออน

เช่น

• Na⁺  เรียกว่า  โซเดียมไอออน  (sodium ion)
• Mg²⁺ เรียกว่า แมกนีเซียมไอออน (magnesium ion)
• Al³⁺ เรียกว่า อะลูมิเนียมไอออน (aluminium ion)

ไอออนลบ

เรียกชื่อธาตุโดยเปลี่ยนท้ายเสียงเป็น ไ-ด์ (-ide) แล้วลงท้ายด้วยคำว่า ไอออน

เช่น

• Br^-  อ่านว่า โบรไมด์ไอออน (bromide ion)

ไอออนที่เป็นกลุ่มอะตอม

จะมีชื่อเรียกเฉพาะ โดยกลุ่มอะตอมที่เป็นไอออนบวกลงท้ายด้วย -ium ส่วนกลุ่มอะตอมที่เป็นไอออนลบอาจลงท้ายด้วย ไ-ด์ (-ide) ไ-ต์ (-ite) หรือ เ-ต (-ate)

เช่น

• NH₄⁺ อ่านว่า แอมโมเนียมไอออน (ammonium ion)
• CN^- อ่านว่า ไซยาไนด์ไอออน (cyanide ion)
• NO₂^- อ่านว่า ไนไทรต์ไอออน (nitrite ion) 
• SO₄^2- อ่านว่า ซัลเฟตไอออน (sulfate ion)

การเรียกชื่อสารประกอบไอออนิก จะเรียก ไอออนบวกก่อนแล้วตามด้วยไอออนลบ โดยตัดคำว่าไอออนทิ้ง

ดังแสดงในตารางที่ 1 ส่วนการเรียกชื่อสารประกอบที่เกิดจากเลขออกซิเดชันมากกว่า 1 ค่า ต้องระบุตัวเลขประจุหรือเลขออกซิเดชันของไอออนโลหะนั้นเป็นเลขโรมันในวงเล็บ ดังตารางที่ 2

ตารางที่ 1 แสดงชื่อสารประกอบไอออนิกบางชนิด

ตารางที่ 2 ตัวอย่างชื่อสารประกอบไอออนิกที่เกิดจากโลหะที่มีเลขออกซิเดชันหลายค่า