ความเจริญของมนุษย์ในสมัยก่อนประวัติศาสตร์

      บรรพบุรุษของมนุษย์ในสมัยก่อนประวัติศาสตร์ เมื่อราว 2 ล้านปีมาแล้ว ดำรงชีวิตอย่างเรียบง่ายตามธรรมชาติด้วยการล่าสัตว์และหาของป่า มีที่อยู่อาศัยไม่เป็นหลักแหล่ง โดยอพยพตามฝูงสัตว์ และแหล่งที่อยู่อันอุดมสมบูรณ์ อาศัยอยู่ตามถ้ำและเพิงผา ต่อมาจึงได้มีการสร้างเพิงพักเพื่อเป็นที่อยู่อาศัย
      จนเมื่อโลกมีสภาพอากาศที่เหมาะสม ภูมิอากาศเริ่มมีความชุ่มชื้นและอบอุ่นมากขึ้น มนุษย์จึง เริ่มเรียนรู้การเพาะปลูกจากธรรมชาติ เก็บเมล็ดพืชที่หล่นลงบนพื้นดินมาปลูกพืช พืชชนิดแรกที่ปลูกคือ ข้าวสาลีและข้าวบาร์เลย์ป่า ขณะเดียวกันก็จับสัตว์ป่ามาเลี้ยงเพื่อเป็นอาหาร ใช้ขนสัตว์และหนังสัตว์เป็นเครื่องนุ่งห่ม รู้จักการใช้แรงงานสัตว์ในการเพาะปลูก และเป็นพาหนะตามลำดับ  หลังจากที่มนุษย์ได้รู้จักการทำการเกษตร และเริ่มทำเกษตรกรรมอย่างจริงจัง รูปแบบการดำรงชีวิตก็เปลี่ยนจากการเร่ร่อนตามฝูงสัตว์ เป็นการลงหลักปักฐานบนแหล่งที่มีความอุดมสมบูรณ์ รูปแบบที่อยู่อาศัยเปลี่ยนจากเพิงพักชั่วคราวมาเป็นบ้านที่มั่นคงแข็งแรง มีการรวมตัวกันเป็นชุมชน มีการสร้างขอบเขตของหมู่บ้านที่ชัดเจนมากขึ้น ซึ่งเป็นจุดเริ่มต้นของสังคมแบบหมู่บ้านเกษตรกรรมและได้พัฒนาขึ้นเป็นสังคมเมือง มีระบบการปกครอง และการสร้างสรรค์วัฒนธรรมที่จะพัฒนาเข้าสู่สมัยประวัติศาสตร์ในเวลาต่อมา 
       ชุมชนในลักษณะหมู่บ้านแห่งแรก ๆ ของโลกเริ่มในบริเวณที่ราบลุ่มแม่น้ำอันอุดมสมบูรณ์ในตะวันออกกลาง ปัจจุบันคือ บริเวณประเทศอิรัก, ตุรกี, และปาเลสไตน์ เมื่อราว 1 หมื่นปีก่อนคริสต์ศักราช สังคมแบบหมู่บ้านได้เริ่มพัฒนาเป็นสังคมเมืองที่มีความซับซ้อนมากขึ้น โดยมีแหล่งโบราณคดีที่สำคัญ เช่น

• เมืองโบราณเจริโค (Jericho Ancient City) ตั้งอยู่ในบริเวณเขตเวสต์แบงก์ (West Bank) ในหุบเขาจอร์แดน ใกล้กับแม่น้ำจอร์แดน ประเทศอิสราเอล ชาวเมืองอาศัยอยู่ในบ้านหลังเล็กก่อด้วยอิฐทำจากดิน หลังคาทรงกลม มีพิธีกรรมการฝังศพ ชาวเมืองเจริโคได้ติดต่อค้าขายกับชุมชนอื่น ๆ และสร้างกำแพงเมืองขนาดใหญ่ด้วยอิฐและหิน

ภาพที่ 1  ภาพวาดจำลองเมืองโบราณเจอริโค
ที่มา: https://larshaukeland.com/bits-pieces/archeology/joshua/jericho-and-the-date-of-the-conquest-joshua-7/

• เมืองโบราณชาตาล ฮูยุค (Çatal Höyük) ตั้งอยู่ในบริเวณที่ราบคอนยา (Konya Plain) ประเทศตุรกี เป็นเมืองขนาดใหญ่ จากหลักฐานทางโบราณคดีสันนิษฐานว่ามีพลเมืองราว 6,000 คนอาศัยอยู่ อาคารบ้านเรือนเป็นทรงสี่เหลี่ยม สร้างด้วยอิฐและดิน มีบันไดบนหลังคาและในบ้าน ไม่มีประตูเข้าทางด้านหน้า บ้านทุกหลังต่อเชื่อมถึงกัน บ้านแต่ละหลังมีห้องขนาดใหญ่ 1 ห้อง ทาสีและวาดภาพบนผนังบ้าน ภายในบ้านมีกองไฟและม้านั่งดินเหนียวคลุมด้วยกก มีพิธีกรรมการฝังศพผู้ตาย ด้านประติมากรรม มีการปั้นดินเผาเป็นรูปคนลักษณะต่าง ๆ
  
  
  ภาพที่ 2  ซากเมืองโบราณซาตาล ฮูยูค
  ที่มา: https://en.wikipedia.org/wiki/%C3%87atalh%C3%B6y%C3%BCk#/media/File:%C3%87atalh%C3%B6y%C3%BCk_after_the_first_excavations_by_James_Mellaart_and_his_team..jpg
• เมืองโบราณเมร์การ์ (Mehrgahr) ตั้งอยู่ในหุบเขาริมแม่น้ำสินธุ ปัจจุบันคือประเทศปากีสถาน สันนิษฐานว่าเจริญขึ้นเมื่อราว 7 พันปีก่อนคริสต์ศักราช เป็นหมู่บ้านเกษตรกรรม ดำรงชีวิตด้วยการปลูกข้าวบาร์เลย์ เลี้ยงแกะ, แพะ, และวัว มีการทำภาชนะดินเผาแบบต่าง ๆ และประติมากรรมดินเผาขนาดเล็ก สร้างบ้านด้วยอิฐและดินเผา พบยุ้งข้าวในบริเวณเมืองเมร์การ์ในหุบเขาแม่น้ำสินธุ อายุราว 6 พันปีก่อนคริสต์ศักราช

ภาพที่ 3  ซากเมืองโบราณเมร์การ์
ที่มา: https://www.pinterest.at/pin/322429654545108457/?autologin=true

       นอกจากนี้ ในบริเวณตอนเหนือของจีนยังพบหลักฐานหมู่บ้านเกษตรกรรม มีการปลูกข้าวฟ่าง เลี้ยงสุกร และสุนัข ทอผ้า ลักษณะบ้านมีหลังคา ผนังและเตาไฟ เช่น แหล่งโบราณคดีที่บ้านโพ เมืองซีอาน (Xian) และบริเวณอ่าวหางโจว (Hangzhou Bay) มณฑลเจ้อเจียง (Zhejiang) มีการทำภาชนะดินเผาเนื้อแกร่งสวยงาม รมดำและเขียนสีให้เป็นลวดลายต่างๆ มีการปลูกข้าวสาลี ข้าวบาร์เลย์และข้าวเจ้า เลี้ยงสัตว์ เช่น แพะ แกะ อีกทั้งยังมีปรากฎการสร้างบ้านด้วยดินเผา

       การตั้งถิ่นฐานเป็นหลักแหล่ง ทำการเพาะปลูกและเลี้ยงสัตว์ เป็นผลทำให้จำนวนประชากรในชุมชนเพิ่มมากขึ้น มีการค้าขายระหว่างกันซึ่งทำให้เกิดการแลกเปลี่ยนและสร้างสรรค์วัฒนธรรมและความเจริญทางเทคโนโลยีเกิดเป็นอารยธรรมโลกยุคโบราณขึ้น

อารยธรรมของโลกยุคโบราณ เกิดขึ้นในบริเวณที่ราบลุ่มแม่น้ำที่อุดมสมบูรณ์ ประกอบด้วย

1.  อารยธรรมเมโสโปเตเมีย เกิดขึ้นในบริเวณลุ่มแม่น้ำไทกริสและแม่น้ำยูเฟรติส ซึ่งปัจจุบันคือประเทศอิรัก
2.  อารยธรรมอียิปต์ เกิดขึ้นในบริเวณลุ่มแม่น้ำไนล์ ประเทศอียิปต์
3.  อารยธรรมอินเดีย เกิดขึ้นในบริเวณลุ่มแม่น้ำสินธุ ซึ่งปัจจุบันอยู่ภายใต้เขตการปกครองของประเทศปากีสถานและทางตอนเหนือของประเทศอินเดีย
4.  อารยธรรมจีน เกิดขึ้นในบริเวณลุ่มแม่น้ำหวงเหอและแม่น้ำแยงซี
5.  อารยธรรมกรีก เกิดขึ้นในบริเวณเกาะครีตของทะเลเมดิเตอร์เรเนียน
6.  อารยธรรมโรมัน เกิดขึ้นในบริเวณคาบสมุทรอิตาลี

      อารยธรรมทั้งหมดดังกล่างข้างต้น มีรูปแบบการสร้างที่อยู่อาศัย การก่อสร้างศาสนสถาน การประดิษฐ์ลายลักษณ์อักษร การทำภาชนะดินเผา การประดิษฐ์อาวุธ เครื่องมือเครื่องใช้จากโลหะหลากหลายชนิด การเลี้ยงสัตว์ การเพาะปลูก และมีรูปแบบของสังคมที่มีโครงสร้างชัดเจนขึ้น พัฒนาเป็นระบบการเมืองการปกครอง ซึ่งได้เป็นต้นกำเนิดของอารยธรรมตะวันตกและอารยธรรมตะวันออกสืบต่อมา