การลำเลียงสารในร่างกาย
ของคน

        หัวใจของคนจะอยู่ในช่องอกระหว่างปอดสองข้าง มีเนื้อเยื่อเกี่ยวพันหุ้มหัวใจอีกชั้นหนึ่งเรียกว่า เยื่อหุ้มหัวใจ (Pericardium) เป็นเนื่อเยื่อสองชั้นในระหว่างชั้นจะมีของเหลวบรรจุอยู่เพื่อลดการเสียดสีเวลาหัวใจบีบตัว 

หัวใจประกอบด้วยเนื้อเยื่อ 3 ชั้น 

1) Epicardium ชั้นนอกสุด คือชั้นที่มีหลอดเลือด Coronary system มาเลี้ยงกล้ามเนื้อ

2) Myocardium ชั้นกลาง เป็นชั้นมัดกล้ามเนื้อหัวใจ (Cardiac muscle) มีผนังหนาที่สุด

3) Endocardium ชั้นในสุด ประกอบด้วยเซลล์บุผิว

ระบบไหลเวียนภายในหัวใจ

ห้องบนขวา (Right Atrium) รับเลือดจากหลอดเลือดดำ Superior venacava (จากร่างกายส่วนหัวและแขน) และ Inferior venacava (จากร่างกายส่วนลำตัวและขา) แล้วบีบลงสู่หัวใจ ห้องล่างขวา (Right Ventricle) หลังจากนั้นเลือดจะถูกส่งไปยังปอดผ่านหลอดเลือด 

Pulmonary artery ซึ่งเป็นเส้นเลือดที่มี CO₂ สูงที่สุด เพื่อไปแลกเปลี่ยนแก๊สที่ปอด หลังจากแลกเปลี่ยนแก๊สแล้ว เลือดที่มี O₂ สูงที่สุดจะไหลเข้าสู่หลอดเลือด Pulmonary vein เพื่อกลับสู่หัวใจห้องบนซ้าย (Left Atrium) และไหลลงสู่หัวใจห้องล่างซ้าย (Left Ventricle) และสุดท้ายเลือดจะถูกบีบเข้าสู่เส้นเลือดแดง Aorta เพื่อไปเลี้ยงส่วนต่าง ๆ ของร่างกายต่อไป

ลิ้นหัวใจ 

ทำหน้าที่ป้องกันเลือดไหลย้อนกลับ

1. Tricuspid valve เป็นลิ้น 3 ชิ้น กั้นระหว่างหัวใจห้องบนและห้องล่างขวา 
2. Bicuspid valve เป็นลิ้น 2 ชิ้น กั้นระหว่างหัวใจห้องบนและห้องล่างซ้าย มีอีกชื่อว่า Mitral valve
3. Pulmonary semilunar valve เป็นลิ้น 3 ชิ้นลักษณะพระจันทร์เสี้ยว กั้นระหว่างหัวใจห้องล่างขวากับหลอดเลือด Pulmonary artery
4. Aortic semilunar valve เป็นลิ้น 3 ชิ้นลักษณะพระจันทร์เสี้ยวชนิดเดียวกันกับ Pulmonary semilunar valve แต่กั้นระหว่างหัวใจห้องล่างซ้ายกับหลอดเลือด Aorta

กล้ามเนื้อหัวใจมีหลอดเลือดแดงและดำที่มาเลี้ยงหัวใจเช่นเดียวกับอวัยวะอื่น คือ Coronary Artery และ Coronary Vein

หลอดเลือด

ระบบหมุนเวียนเลือดแบ่งออกเป็น 3 ระบบได้แก่

1. ระบบหลอดเลือดแดง (Arterial blood vessel system) นำเลือดออกจากหัวใจไปเลี้ยงส่วนต่างๆของร่างกาย ส่วนใหญ่เป็นเลือดที่มีออกซิเจนมากยกเว้นใน Pulmonary artery ส่วนเส้นเลือดแดงที่มีขนาดใหญ่ที่สุด คือ Aorta 
           หลอดเลือดแดงมีขนาดของช่องว่างเล็กกว่าเส้นเลือดดำ แต่มีผนังหนาที่หนากว่า สามารถทนแรงดันสูงจากการบีบตัวของหัวใจ 
2. ระบบหลอดเลือดดำ (Venous blood vessel system) นำเลือดจากส่วนต่าง ๆ ของร่างกายกลับสู่หัวใจ ส่วนใหญ่เป็นเลือดที่มีออกซิเจนน้อยยกเว้นใน  Pulmonary vein ส่วนเส้นเลือดดำที่มีขนาดใหญํที่สุด คือ Vena cava 
           หลอดเลือดดำเป็นหลอดเลือดที่มีขนาดใหญ่ แต่มีผนังบาง เลือดมีความดันต่ำมาก ตลอดความยาวของหลอดเลือดดำ จึงมีลิ้นเพื่อป้องกันไม่ให้เลือดไหลย้อนกลับเพื่อช่วยให้เลือดสามารถไหลกลับสู่หัวใจได้ และเมื่อมีการขยับร่างกาย กล้ามเนื้อลายรอบหลอดเลือดดำก็สามารถช่วยหดตัวไล่เลือดให้เข้าสู้หัวใจได้เช่นกัน
3. ระบบหลอดเลือดฝอย (Capillary system) เป็นท่อบางๆที่มีเซลล์เยื่อบุผิวเรียงตัวเพียงชั้นเดียว เป็นบริเวณที่เกิดการแลกเปลี่ยนสารระหว่างเลือดกับเนื้อเยื่อของอวัยวะต่างๆ มีพื้นที่ผิวเยอะที่สุด

ความดันและความเร็วภายในหลอดเลือดแต่ละหลอดนั้นมีความแตกต่างกัน

ส่วนประกอบของเลือด

    ร่างกายของคนมีเลือดเป็นส่วนประกอบประมาณ 7-8% ของน้ำหนักตัว เมื่อแยกส่วนประกอบของเลือดด้วยกระบวนการปั่นเหวี่ยงแยกส่วนด้วยความเร็วสูง 
จะแยกได้เป็น 3 ส่วนคือ

1) Plasma เป็นของเหลวมีสารเคมีต่าง ๆ ที่ต้องลำเลียงผสมอยู่ภายใน เช่น น้ำตาล ฮอร์โมน น้ำ และสารอื่น ๆ โดยปกติแล้ว เลือดจะมี Plasma อยู่ประมาณ 55%
2) ชั้นเซลล์เม็ดเลือดขาว (White blood cell layer) เป็นชั้นของเม็ดเลือดขาวที่อยู่ในเนื้อเยื่อเลือด เป็นชั้นสีขาวบาง ๆ คั่นระหว่างพลาสม่าและชั้นเม็ดเลือดแดง (Red blood cell layer)   
3) ชั้นเม็ดเลือดแดง ที่ประกอบด้วย เซลล์เม็ดเลือดแดง (Red blood cell) และเกล็ดเลือด (Blood platelet)

พลาสม่า (Plasma)

โปรตีนที่สำคัญคือ Albumin globulin และ Fibrinogen  
Fibrinogen จะทำให้เลือดแข็งตัว แต่ถ้าปล่อยให้เลือดแข็งตัวเองจะได้ของเหลวที่เหลือจะเรียกว่า Serum ต่างจาก Plasma ที่ Serum จะขาดโปรตีนบางชนิดที่ช่วยในการแข็งตัวของเลือด

เซลล์เม็ดเลือดแดง (Red blood cell/Erythrocyte)

         ในสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมเม็ดเลือดแดงมีรูปร่างเป็นเซลล์กลม เว้าตรงกลางเพื่อเพิ่มพื้นที่สำหรับการแลกเปลี่ยนแก๊สให้กับร่างกาย และ เม็ดเลือดแดงที่โตเต็มที่แล้วนั้นจะไม่มีนิวเคลียสและไมโตรคอนเดรีย ทำให้เม็ดเลือดแดงนั้นมีอายุสั้นประมาณ 100-120 วัน ขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 7-8 ไมโครเมตร หน้าที่แลกเปลี่ยนแก๊สให้กับเนื้อเยื่อต่าง ๆ ของร่างกาย  เซลล์เม็ดเลือดแดงจะถูกสร้างจากไขกระดูก เมื่อเซลล์เม็ดเลือดแดงหมดอายุจะถูกทำลายที่ตับและม้าม

เซลล์เม็ดเลือดขาว (White blood cell/Leukocyte)

หน้าที่เป็นระบบภูมิคุ้มกันของร่างกาย แบ่งได้หลายประเภทตามลักษณะและองค์ประกอบภายในเซลล์ ดังนี้

1) เซลล์เม็ดเลือดขาวที่มีแกรนูลภายใน (Granulocytes) ได้แก่ Neutrophil, Eosinophil และ Basophil มีนิวเคลียสเป็นหลายๆพู จะเป็นเม็ด Granule อยู่เต็มเซลล์
           Neutrophil สามารถทำลายเชื้อโรคโดยการ Phagocytosis มีจำนวนมากที่สุด
           Eosinophil และ Basophil สามารถทำลายเชื้อโรคหลั่งสารเคมีและเอนไซม์ที่บรรจุอยู่ใน Granule

2) เม็ดเลือดขาวที่ไม่มี แกรนูลภายใน ได้แก่ Lymphocyte และ Monocyte มีขนาดเซลล์ใหญ่กว่าแบบมี Granule มีนิวเคลียสใหญ่เกือบเต็มเซลล์
           Monocyte สามารถทำลายเชื้อโรคโดยการ Phagocytosis
           Lymphocyte แบ่งออกเป็น T-cell และ B-cell ทำหน้าที่ ฆ่าเชื้อโรค และ สร้างแอนติบอดี้ ตามลำดับ

เกล็ดเลือด (Blood platelet)

หมู่เลือดและการให้เลือด

หมู่เลือดในร่างกายคน ได้แก่ A, B, O และ AB โดยจำแนกตามชนิดของ Antigen ที่พบบนผิวเม็ดเลือด 

• หมู่เลือด A จะมี Antigen A บนผิวเม็ดเลือดแดง และมี Antibody B ในพลาม่า
• หมู่เลือด B จะมี Antigen B บนผิวผิวเม็ดเลือดแดง และมี Antibody A ในพลาสม่า
• หมู่เลือด AB ทั้งจะมี Antigen A และ Antigen B บนผิวเม็ดเลือดแดง แต่จะไม่มี Antibody ในพลาสม่า
• หมู่เลือด O จะไม่พบ Antigen บนผิวเม็ดเลือดแดงเลย แต่จะพบ Antibody A, B ในพลาสม่า

หลักในการถ่ายเลือดคือ คนที่รับ จะได้รับเลือดที่มีแอนติเจน ไม่ตรงกับ แอนติบอดีของตัวเอง เช่น คนหมู่เลือด เอ หรือ O ที่มีแอนติบอดี้ B ไม่สามารถรับเลือดจากเลือดหมู่ B และ AB ที่มีแอนติเจนB