การลำเลียงสารในร่างกาย
ของสัตว์

         
         ในสัตว์หลายเซลล์ที่มีเนื้อเยื่อหลายชนิด มีระบบการทำงานที่ซับซ้อน และมีร่างกายมีขนาดใหญ่ ระบบการลำเลียงสารจึงทำหน้าที่สำคัญเพื่อให้ทุกเซลล์ในร่างกายได้รับสารที่จำเป็นอย่าง O₂ สารอาหาร หรือ ฮอร์โมน และยังช่วยลำเลียงของเสียอีกด้วย

         แต่ในสัตว์ที่โครงสร้างไม่ซับซ้อนหรือยังไม่มีเนื้อเยื่อที่แท้จริง เช่น ฟองน้ำ ไฮดร้า พลานาเรีย หนอนตัวกลม จะไม่มีระบบลำเลียงสารเซลล์ มักใช้การแพร่ หรือ Active transport ในการแลกเปลี่ยนสารกับสิ่งแวดล้อมโดยตรง

กลุ่มไส้เดือนดิน

ไส้เดือนนั้นมีระบบไหลเวียนแบบปิด มีหลอดเลือดยาวตลอดลำตัวทั้งด้านบนล่าง บริเวณด้านหัวหลอดเลือดจะเชื่อมกันเป็นวงทำหน้าที่ในการสูบฉีดเลือดไปเลี้ยงร่างกายคล้ายกับหัวใจ เรียกโครงสร้างนี้ว่า หัวใจเทียม (Pseudoheart)

กลุ่มสัตว์ขาข้อ และกุ้ง

แมลง มีระบบไหลเวียนเลือดแบบเปิด มีหลอดเลือดขนาดใหญ่อยู่ด้านหลังของลำตัว บางส่วนของหลอดเลือดขยายตัวขึ้นทำหน้าที่สูบฉีดเลือดไปทั่วร่างกาย เนื่องจากมีระบบเลือดแบบเปิด เลือดจะไหลออกมาที่แอ่งเลือด (Hemocoel) แล้วค่อยไหลกลับเข้าหัวใจจากการหดและคลายตัวของกล้ามเนื้อ 

เนื่องจากในแมลงนั้นมีระบบท่อลมทำหน้าที่ในลำเลียงแก็สให้กับเซลล์ ดังนั้น เลือดของแมลงจึงไม่มี Hemoglobin เลยทำให้เลือดของแมลงไม่มีสี

ในกุ้งชนิดต่าง ๆ จะมีหัวใจอยู่บริเวณหัวเพียงดวงเดียว เลือดส่วนหนึ่งจากหัวใจจะไหลผ่านเหงือก และกลับสู่หัวใจเพื่อส่งไปเลี้ยงเนื้อเยื่อต่าง ๆ ของร่างกายต่อไป เลือดของกุ้งจะมีสีฟ้าเพราะว่ามีสาร Hemocyanin เพื่อลำเลียง O₂

กลุ่มสัตว์มีกระดูกสันหลัง

ปลา มีหัวใจสองห้อง เลือดที่ผ่านหัวใจจะเป็นเลือดที่มี O₂ ต่ำทั้งหมด หลังจากออกจากหัวใจจะผ่านเหงือกเพื่อแลกเปลี่ยนแก๊สแล้วไหลเวียนไปทั่วร่างกาย

กลุ่มสัตว์สะเทินน้ำสะเทินบก

หัวใจมีสามห้อง

ห้องบนขวา (Right atrium) นำเลือด O₂ ต่ำจากทั่วร่างกาย ในขณะที่ห้องบนซ้าย (Left atrium) นำเลือด O₂ สูงจากปอดเข้ามา เลือดจะมาผสมกันที่หัวใจห้องล่าง (Ventricle) ก่อนจะส่งเลือดออกเป็นสองทาง คือ ไปยังปอด และ ไปเลี้ยงร่างกาย ก่อนจะส่งไปปอดและร่างกาย เกิดเป็นวงจรคู่ (Double circulation) คือวงจรจากหัวใจไปปอด (Pulmocutaneous circuit) และวงจรที่นำเลือดไปเลี้ยงร่างกาย (Systemic circuit)

กลุ่มสัตว์เลื้อยคลาน

หัวใจมีสี่ห้องไม่สมบูรณ์ คือมีหัวใจสองห้องบนเหมือนสัตว์ทะเทือนน้ำสะเทินบก แต่หัวใจห้องล่างมีเนื้อเยื่อเป็นแผ่นกั้นยกตัวสูงขึ้นมาชัดเจนแต่ไม่ได้ปิดสนิท ทำให้เลือดทีมีO₂ สูงและต่ำผสมกันได้เล็กน้อย ยกเว้นในจระเข้ที่หัวใจเป็น 4 ห้องสมบูรณ์

นก

หัวใจเป็น 4 ห้องสมบูรณ์คล้ายกับสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนม 

กลุ่มสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนม

หัวใจแบ่งเป็น 4 ห้องสมบูรณ์ โดยเลือดจากร่างกายจะไหลเข้าหัวใจห้องบนขวา แล้วลงล่างขวาก่อนเข้าสู่ปอด เมื่อแลกเปลี่ยนแก๊สเสร็จจะไหลกลับเข้าหัวใจห้องบนซ้าย ลงหัวใจห้องล่างซ้ายก่อนสูบฉีดไปเลี้ยงทั่วร่างกาย 

ในสัตว์ครึ่งบกครึ่งน้ำ สัตว์เลื้อยคลาน สัตว์ปีก และ สัตวเลี้ยงลูกด้วยนมจะมีระบบไหลเวียนแบบวงจรคู่ (Double circulation) ประกอบด้วย วงจรจากหัวใจไปปอด (Pulmo-cutaneous circuit) และวงจรที่นำเลือดไปเลี้ยงร่างกาย (Systemic circuit) เลือดจะไหลผ่านหัวใจสองครั้งในการหมุนเวียนครบรอบทั่วร่างกายหนึ่งรอบ

ความต่างของระบบหมุนเวียนเลือดแบบเปิดและระบบหมุนเวียนเลือดแบบปิด

อ้างอิง https://byjus.com/biology/difference-between-open-and-closed-circulatory-systems/