1.1 ไม่อาศัยเพศ (asexual reproduction)
ไม่มีการผสมกันของเซลล์สืบพันธุ์ เช่น การแตกหน่อของแหน จุดเน้น คือ ไม่มีการเปลี่ยนแปลงของสารพันธุกรรม
1.2 อาศัยเพศ (sexual reproduction)
การสร้างหน่วยชีวิตใหม่จากเซลล์สืบพันธุ์เพศผู้และเพศเมียมาผสมกัน จุดเน้น คือ มีการเปลี่ยนแปลงและเพิ่มความหลากหลายของสารพันธุกรรม ซึ่งอาจจะเอื้อต่อการปรับตัวต่อธรรมชาติที่เปลี่ยนแปลงไป
เพื่อการสลายสารและสังเคราะห์สารในการดำเนินกิจกรรมต่าง ๆ กระบวนการเมแทบอลิซึม (metabolism) เป็นกระบวนการทางเคมีที่เกิดขึ้นในเซลล์หรือร่างกาย มีเอนไซม์และพลังงานต่าง ๆ เกี่ยวข้องด้วย
2.1 แคแทบอลิซึม (catabolism)
การสลายโมเลกุลใหญ่ไปเล็ก จุดเน้น คือ
เกิดการคายพลังงานความร้อน เช่น การหายใจ การใช้พลังงานในการเคลื่อนไหว
2.2 แอแนบอลิซึม (anabolism)
การสร้างโมเลกุลเล็กไปใหญ่ จุดเน้น คือ
เกิดจากการดูดพลังงานไปสะสม เช่น การเจริญเติบโตของพืชเกิดจากการสังเคราะห์ด้วยแสง การเจริญเติบโตของสัตว์สังเคราะห์โปรตีน และกรดอะมิโน
3.1 การเจริญเติบโต (growth)
3.2 การเพิ่มจำนวนเซลล์ (cell multiplication)
3.3 การเปลี่ยนแปลงของเซลล์เพื่อไปทำหน้าที่ต่างๆ (cell differentiation)
3.4 การเกิดรูปร่างที่แน่นอน (morphogenesis)
คือ การปรับเปลี่ยนรูปร่างของสิ่งมีชีวิตด้วยการเพิ่มจำนวนของเซลล์และการเปลี่ยนแปลงของเซลล์ ลักษณะที่แท้จริงของสิ่งมีชีวิต จะปรากฏขึ้นเมื่อการเกิดรูปร่างที่แน่นอนจบลง โดยลักษณะต่าง ๆ ของสิ่งมีชีวิตถูกควบคุมโดยลักษณะทางพันธุกรรม และ อายุขัย (life span)
ซึ่งสิ่งมีชีวิตมีวงจรชีวิต ตั้งแต่การเกิด เจริญเติบโต เสื่อมสภาพ จนถึงกระทั่งตายไป สิ่งมีชีวิตแต่ละชนิดจะมีอายุขัยแตกต่างกันไป
ในสภาวะแวดล้อม มีสิ่งเร้า (stimuli) ทั้งจากทางกายภาพและทางเคมี ซึ่งสิ่งมีชีวิตจะมีปฏิกิริยาและการตอบสนองต่อสิ่งเร้านั้น ๆได้ เช่น เราจะดึงมือออกจากของร้อนโดยอัตโนมัติ สิ่งเร้าคือของร้อน เป็นต้น
ภาวะดำรงดุลย์ หรือที่เข้าใจง่ายๆ คือ ภาวะที่การทำงานของเซลล์ภายในร่างกายมีความสมดุลเหมาะสมต่อการดำรงชีวิต ทำให้เซลล์สามารถทำงานได้อย่างปกติ ได้แก่
สิ่งมีชีวิตแต่ละชนิดต่างมีลักษณะที่จำเพาะแตกต่างกันออกไป ไม่ว่าจะเป็นลักษณะทางกายภาพ เช่น สัตว์ปีก จะมีเส้นขนที่เป็นลักษณะจำเพาะ และลักษณะทางชีวภาพ เช่น การสังเคราะห์โปรตีน เป็นต้น
สิ่งมีชีวิตจะมีการจัดระบบโดยเริ่มตั้งแต่หน่วยที่เล็กที่สุด คือ อะตอม > โมเลกุล (molecule) > โมเลกุลขนาดใหญ่ > เซลล์ > เนื้อเยื่อ (Tissue) > อวัยวะ (Organ) > ระบบอวัยวะ > สิ่งมีชีวิต > ประชากร > สังคม > ระบบนิเวศ > ชั้น Biosphere ดังภาพ
อ้างอิง https://en.wikipedia.org/wiki/Biological_organisation
เพื่อการอยู่รอดทำให้เกิดการปรับตัวในด้านต่าง ๆ ให้เหมาะสมกับสภาพแวดล้อม เช่น หมีที่อยู่ขั้วโลกจะมีขนปกคลุมที่หนา เพื่อสร้างความอบอุ่นให้ร่างกาย เมื่อระยะเวลาผ่านไป ก็จะเป็นการเกิดวิวัฒนาการของสิ่งมีชีวิต เรียกว่า การปรับตัวและวิวัฒนาการ (adaptation and evolution)
การมีปฏิสัมพันธ์กับสิ่งแวดล้อม เป็นการรับหรือถ่ายทอดพลังงานในสิ่งมีชีวิต เช่น การกินอาหารต่อกันเป็นทอดๆ หรือที่เรียกว่าห่วงโซ่อาหาร ส่วนความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งมีชีวิตจะมีหลายรูปแบบ เช่น การอยู่ร่วมกันแบบพึ่งพาอาศัย (symbiosis) และการเบียดเบียนสิ่งมีชีวิตอื่น (parasitism) โดยแย่งทรัพยากร