การตอบสนองของพืชต่อสิ่งแวดล้อม

ยอดวิว 0

แบบฝึกหัด

EASY

การตอบสนองของพืชต่อสิ่งแวดล้อม (ชุดที่ 1)

HARD

การตอบสนองของพืชต่อสิ่งแวดล้อม (ชุดที่ 2)

เนื้อหา

การตอบสนองของพืชต่อสิ่งแวดล้อม

  • สิ่งเร้า (stimulus) คือ ปัจจัยทั่วไปที่กระตุ้นให้พืชเกิดการตอบสนอง
  • การตอบสนอง (respond) เป็นการที่พืชเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมต่าง ๆ หรือโครงสร้าง กับสิ่งเร้าต่าง ๆ ที่เกิดขึ้น โดยการเปลี่ยนแปลงนี้เกิดได้ทั้งในระดับเซลล์ ระดับเนื้อเยื่อ หรือ ระดับโครงสร้างต่าง ๆ ของพืช

    การตอบสนองนั้นเกิดได้หลายแบบ เช่น การเคลื่อนไหว หรือการเจริญเติบโตของพืช โดยการตอบสนองของพืชนั้นจะมีรูปแบบแตกต่างกันไปแล้วแต่ชนิดและโครงสร้างของพืชแม้จะมีสิ่งเร้าเดียวกัน
  • การรับสัญญาณ (reception) คือ การที่พืชหรือส่วนของพืชรับสัญญาณจากสิ่งแวดล้อม หรือ รับจากเนื้อเยื่อภายในพืชเอง เช่น การรับแสงแล้วตอบสนองกับทิศทางแสง หรือ ตอบสนองต่อแรงดึงดูดของโลก
  • การส่งสัญญาณ (transduction) เป็นกลไกลการส่งสัญญาณของพืชที่ส่งจากเซลล์หนึ่งไปอีกเซลล์หนึ่ง โดยมักอยู่ในรูปของฮอร์โมนต่าง ๆ เพื่อให้พืชเกิดการตอบสนอง

ตัวอย่างการตอบสนองของพืช

การตอบสนองต่อแรงโน้มถ่วงของโลก (gravitropism) ทำให้เกิดการเคลื่อนไหว (movement) ของพืช การตอบสนองมีได้ 2 แบบ คือ

  1. การตอบสนองของรากจะเจริญเข้าหาแรงโน้มถ่วง (positive gravitropism) ในรากนั้น ฮอร์โมน auxin จะมีผลในการชะลอการยืดตัวของเซลล์ และฮอร์โมน auxin จะเคลื่อนที่ตามแรง
    โน้มถ่วง ทำให้รากด้านล่างมีฮอร์โมน auxin มากกว่าทิศทางตรงข้าม ผลคือ "รากด้านล่างเจริญช้ากว่าเนื้อเยื่อรากส่วนบน รากจึงหันทิศลงสู่แรงโน้มถ่วง" 
  2. การตอบสนองของยอดพืช (negative gravitropism) ในลำต้นนั้น ฮอร์โมน auxin จะมีผลช่วยให้เซลล์พืชมีการยืดตัวออก เมื่อ auxin ในลำต้นถูกดึงลงด้านล่างทำให้เซลล์ลำต้นด้านที่มี auxin สะสมมากเกิดการยืดตัวมากกว่าด้านที่ไม่มีการสะสม auxin "ลำต้นพืชจึงเกิดการหันขึ้นด้านบนต้านกับแรงโน้มถ่วงของโลก"

การเคลื่อนไหวของพืช

แบ่งได้ 2 รูปแบบ

  1. Tropical movement หรือ การเบน (tropism) เป็นการเคลื่อนไหวที่เกิดจากการเจริญเติบโตของพืชอย่างมีทิศทางที่สัมพันธ์กับสิ่งเร้าภายนอก อาจมีทั้งการเบนเข้าหาสิ่งเร้า (positive tropism) หรือ การเบนออกจากสิ่งเร้า (negative tropism)

    • การเบนจากแสง (phototropism)
      เช่น การเจริญของยอดพืช ด้วยการตอบสนองต่อฮอร์โมน auxin เนื่องจากฮอร์โมนจะถูกเคลื่อนย้ายไปยังฝั่งที่ไม่โดนแสง ทำให้เนื้อเยื่อฝั่งที่ไม่โดนแสงมีการยืดตัวมากกว่าด้านที่โดนแสง ทำให้พืชโค้งหาแสง
    • การตอบสนองต่อสารเคมี (chemotropism)
      การเบนจากสารเคมี เช่น การงอกของหลอดเรณู
    • การตอบสนองต่อการสัมผัสต่อสิ่งเร้า (thigmotropism) เช่น การพันเกี่ยวของมือจับของพืชแต่ละชนิด

  2. Nastic movement เป็นการเคลื่อนไหวตอบสนองต่อสิ่งเร้าแบบไม่มีทิศทางเมื่อเทียบกับสิ่งเร้า โดยการตอบสนองนี้มักเกิดจากแรงดันเต่ง (turgor pressure) เป็นการเปลี่ยนแปลงปริมาณน้ำในเซลล์ หรือ อาจเกิดจากการตอบสนองไม่เท่ากันต่อการเจริญของพืช ทำให้เกิดการบานและหุบของกลีบดอกบัว หรือ การหุบของใบไมยราบ กถิน หรือ จามจุรี เป็นต้น

    • การเคลื่อนไหวนี้เกิดจากแรงดันเต่งที่เกิดขึ้นที่เซลล์บริเวณโคนก้านใบที่พองเป็นกระเปาะ (pulvinus) เมื่อมีการกระตุ้นทั้งจากการสัมผัส หรือแสง ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงของแรงดันเต่งไปยังเซลล์ข้างเคียงทำให้เซลล์หดตัวลง ก้านใบหุบลง
    • นอกจากแรงดันเต่งแล้วยังมีการหมุนแกว่งของยอดพืช (natation movement) เนื่องมาจากการแบ่งเซลล์ที่ไม่เท่ากันในแต่ละด้านของลำต้น เกิดการหมุนไปมาของต้นอ่อนพืชเพื่อตำแหน่งให้เกาะเป็นต้น 

ทีมผู้จัดทำ